depressie behandelen met microTMS – Het hele verhaal in één minuut
Magnolia Therapeutics is de enige aanbieder van microTMS in Nederland. Het wordt o.a. gebruikt tegen depressie. Hoe werkt dat?
Wat is een depressie?
Depressie is somberheid, het verlies van interesse en het verlies van plezier. Deze toestand duurt tenminste twee weken en komt niet door een duidelijk aanwijsbare oorzaak. We hebben zelf onderzoek gedaan aan depressie.
Symptomen van depressie
Volgens de psychiatrie (DSM) spreek je van een depressieve periode als vijf of meer van de volgende symptomen ten minste twee weken aanwezig zijn.
- Een sombere stemming tijdens het overgrote deel van de dag.
- Bijna elke dag een verminderde interesse en plezier in (bijna) alle dagelijkse activiteiten (‘anhedonie’).
- Onopzettelijke afname of toename van het lichaamsgewicht.
- Slapeloosheid of juist slaperigheid, bijna elke dag.
- Rusteloosheid of juist geremdheid, bijna elke dag.
- Vermoeidheid of verlies van energie, bijna elke dag.
- Gevoelens van nutteloosheid of buitensporige of onterechte schuldgevoelens, bijna elke dag.
- Concentratieproblemen of besluiteloosheid, bijna elke dag.
- Veel denken aan de dood en zelfmoord, met of zonder een concreet plan, met of zonder een zelfmoordpoging.
Ook ongefundeerd wantrouwen naar anderen toe kan wijzen op een depressie [ref].
Behandelingen van depressie
Er zijn vele behandelingen voor depressie, van mild tot ingrijpend. Omdat de kans op bijwerkingen voor milde behandelingen het kleinst is, begint u het best met een milde behandeling. Als die niet werkt gaan we steeds een stapje sterker. Dit heet stepped care. Dokters noemen zo’n lijstje ‘de richtlijn’ maar beginnen meestal direct met medicatie. Onze visie op een verstandige volgorde staat hieronder.
Eerste categorie behandelingen, gedrag en psychologie:
- een lijstje maken met de positieve dingen in het leven [ref]
- meer lichaamsbeweging
- matigen met alcohol en koffie, gezonder eten
- zorgen voor een betere slaap
- meditatie, muziektherapie
- voorlichting, psychoeducatie
- ‘bibliotherapie’ (een boek lezen over depressie / mindfulness / emotiebeheersing / NLP / spiritualiteit etc.)
- een cursus mindfulness o.i.d.
- lichttherapie
- psychotherapie: cognitieve gedragstherapie/ psychoanalyse /interpersoonlijke therapie /EFT /EMDR
Tweede categorie, milde tot matig sterke biologische behandelingen:
- neurofeedback
- microTMS (milde magnetische hersenstimulatie)
- rTMS (sterke magnetische hersenstimulatie).
- farmacotherapie/medicatie (SSRIs, SNRIs, TCAs, MAO-remmer, lithium, antipsychotica, en combinaties)
Derde categorie, ingrijpende biologische methodes voor zeer hardnekkige depressies:
- ECT – elektroconvulsieve therapie (‘elektroshock’)
- DBS – deep brain stimulation, het implanteren van een elektrode in de hersenen en een pacemaker onder het sleutelbeen.
Zoals gezegd is de kans op bijwerkingen steeds groter naarmate we verder in de lijst opschuiven. Over bijwerkingen gesproken: veel mensen willen hun antidepressiva afbouwen vanwege bijwerkingen.
Magnetische hersenstimulatie
Transcraniale magnetische stimulatie (TMS) is een relatief nieuwe methode die inwerkt op het elektrisch functioneren van de hersenen. Er zijn verschillende onderzoeken uitgevoerd naar TMS als behandeling voor depressie. In de Verenigde Staten is TMS sinds 2008 officieel goedgekeurd voor de behandeling voor depressie. Ook in Nederland is dit nu het geval, sinds 2017.
Een nieuwe behandeling
De milde variant van TMS, die we hier microTMS noemen (maar er zijn vele namen voor), werkt ook antidepressief. Deze methode is zo nieuw dat ze nu nog als alternatieve behandeling wordt gezien. Maar er is wel degelijk bewijs voor de effectiviteit. Zo hebben Deense onderzoekers het effect van microTMS onderzocht bij 50 depressieve patiënten die niet reageerden op medicijnen of andere behandelingen (’therapieresistente’ patiënten). De resultaten van dit onderzoek waren veelbelovend: na drie weken was de microTMSgroep sterk opgeknapt ten opzichte van de placebogroep, die een nepbehandeling kreeg. De studie is hier te vinden (in het Engels). Dit Deense resultaat staat niet op zichzelf. Een groep onderzoekers van Harvard rapporteerde in 2004 en in 2014 dat een enkele microTMSbehandeling al antidepressief werkt (en beter dan placebo). De behandeling werkt zelfs bij ratten en muizen!
Hoe werkt dat dan?
Uit eigen onderzoek bij 50 depressiepatiënten blijkt dat microTMS de hersenactiviteit bij depressie normaliseert. Dit was meetbaar met MRI terwijl de patiënten zelf niets merkten van deze beïnvloeding. MRI is dus een zeer gevoelige methode en microTMS is heel subtiel.
In het kort – microTMS bij depressie
Magnetische hersenstimulatie (rTMS of microTMS) werkt tegen depressie. Dat blijkt uit verschillende onderzoeken in verschillende landen.
In Nederland is rTMS officieel goedgekeurd als behandeling voor depressie.
De behandeling is veilig, effectief en comfortabel.
De microTMSbehandeling wordt in Schiedam gegeven bij Magnolia Therapeutics (06-29857728).
Er wordt een onkostenvergoeding gevraagd voor de behandelingen (€ 100 per keer). Uw verzekering vergoedt dit meestal niet.
Onderzoek
Mensen met een depressie zijn medisch en biologisch gezien meestal heel normaal, behalve in de hersenen. Met beeldvormende technieken zoals qEEG, PET en fMRI zie je dat de hersenschors (‘het verstand’) minder actief is en de diepere delen (‘het gevoel’) juist actiever. Vooral een actieve sACC correspondeert met somberheid en daarbij komt dat het sombere gevoel het verstand overheerst. Er zijn schijnbaar zes soorten depressie als je kijkt naar hersenactiviteit [ref].
In deze aflevering van Pavlov (NTR) bezoekt Mike Boddé het Neuroimaging Centrum in Groningen. Hij wordt ontvangen door de onderzoekers Kortekaas en Aleman, die een hersenscan van hem maken. Kortekaas en Aleman zijn bezig met wetenschappelijk onderzoek aan milde magnetische velden (microTMS) tegen depressie.
Dit Groningse filmpje beschrijft het wetenschappelijke onderzoek met antidepressieve magnetische velden. De oproep is niet meer geldig, maar de beschrijving klopt nog wel steeds.
Hoe vaak komt depressiviteit voor?
Vandaag de dag treft depressie wereldwijd naar schatting ongeveer 350 miljoen mensen. Volgens de World Health Organisation is depressie de belangrijkste oorzaak van werkverzuim. Van alle vrouwen is 24,3% een of meer keren in haar leven depressief. Voor mannen is dit cijfer 13,1%. In Nederland zijn op ieder moment 750.000 mensen ernstig depressief en slikken 1 miljoen mensen een antidepressivum. Hiervan is ca. 30% therapieresistent, d.w.z. dat ze niet of nauwelijks reageren op de behandeling. De reactie op medicatie is onvoorspelbaar, langzaam, incompleet (ca. 70 %) en heeft bijwerkingen.
Oorzaken van depressie
Veel mensen denken nog steeds dat depressie veroorzaakt wordt door een ontbrekend stofje in de hersenen. In dit artikel wordt daar korte metten mee gemaakt!
Bij een depressie zijn belastbaarheid en belasting uit balans. Belastbaarheid wordt o.a. bepaald door je DNA, dus de genetische eigenschappen die je van vader en moeder hebt meegekregen. Verder is de vroege jeugd heel belangrijk omdat kinderen die onveilig opgroeien allerlei gedrag aanleren dat later problemen gaat veroorzaken. Belasting heeft bijvoorbeeld te maken met wat je jezelf oplegt, maar ook het verlies van een naaste, een verhuizing of problemen op het werk.
Ook is de manier van omgaan met deze vervelende gebeurtenissen (‘coping’) van groot belang. Mensen die bijvoorbeeld de neiging hebben om veel te piekeren of weg te lopen zullen sneller een depressie krijgen dan mensen die op zoek gaan naar steun van vrienden.
De BBC heeft samen met de Royal Society een filmpje gemaakt over het belang van daglicht bij depressie: